Niesporczaki ciekawostki

Niesporczaki to mikroskopijne, wielokomórkowe bezkręgowce należące do osobnego typu w królestwie zwierząt, zaliczane do pierwoustych.

Naukowa nazwa: Tardigrada

14 ciekawostek o niesporczakach

1. Niesporczaki, znane też jako „niedźwiedzie wodne”, zostały odkryte w 1773 roku przez niemieckiego zoologa Johanna Augusta Ephraima Goeze. Ich nazwa pochodzi od łacińskiego „Tardigrada”, czyli „powolny krok”.

2. Są mikroskopijnymi bezkręgowcami – najczęściej mają od 0,1 do 1,2 mm długości. Ich ciała są złożone z głowy i ośmiu nóg zakończonych pazurkami.

3. Zamieszkują praktycznie wszystkie środowiska na Ziemi – od himalajskich lodowców po dno oceanów. Wystarczy odrobina wilgoci, by mogły tam żyć.

4. Niesporczaki potrafią przetrwać w ekstremalnych warunkach, takich jak temperatura od –272°C do ponad 150°C. To czyni je jednymi z najbardziej odpornych organizmów na świecie.

5. Są w stanie wytrzymać promieniowanie jonizujące nawet 1000 razy większe niż dawka śmiertelna dla człowieka. Dzieje się tak, ponieważ ich DNA jest niezwykle dobrze chronione i naprawiane.

6. Potrafią wejść w stan kryptobiozy – czyli „pozornej śmierci”. Wysychają prawie całkowicie, osiągając stan, w którym ich metabolizm spada do 0,01% normalnej aktywności. W takim stanie mogą przetrwać dziesięciolecia. Badania wykazały, że po 30 latach suszenia niektóre osobniki wracały do życia po dodaniu wody.

7. Są jedynymi znanymi bezkręgowcami, które przetrwały próby w przestrzeni kosmicznej. W 2007 roku wysłano je na pokładzie sondy FOTON-M3 – przeżyły próżnię i promieniowanie kosmiczne.

8. Choć wyglądają jak miniaturowe pluszaki, niesporczaki to drapieżniki. Polują na jeszcze mniejsze organizmy, np. rotifery czy nicienie.

9. Ich linia ewolucyjna jest bardzo stara – mogą mieć wspólnego przodka z owadami i pajęczakami.

zobacz: 9 ciekawostek o pajęczakach

Autor: Pasjonat

10. W 2020 roku odkryto niesporczaka uwięzionego w kawałku bursztynu sprzed 16 milionów lat. To najstarszy znany okaz tego gatunku w tak doskonałym stanie.

11. Naukowcy odkryli, że niesporczaki produkują specjalne białko – Dsup (skrót od Damage suppressor), które chroni ich DNA. Co ciekawe, eksperymentalnie wprowadzono to białko do ludzkich komórek – i rzeczywiście zwiększyło ich odporność na promieniowanie.

12. Choć wyglądają uroczo, pod mikroskopem przypominają miniaturowe potwory z science fiction – z pazurkami i ssawkami do przebijania komórek roślinnych lub organizmów.

13. W stanie kryptobiozy niesporczaki nie tylko wysychają, one wręcz „szklą się od środka”. Ich wnętrze zamienia się w szklistą, sztywną strukturę chroniącą przed uszkodzeniami.

14. Japońscy naukowcy odkryli, że niektóre gatunki niesporczaków… świecą pod wpływem promieniowania UV. Światło to pochodzi od ochronnych pigmentów, które blokują promienie, jak naturalny filtr przeciwsłoneczny.

Autor: Cecily

Niesporczaki pytania

Jak wyglądają niesporczaki?

Niesporczaki mają walcowate, segmentowane ciało z czterema parami odnóży zakończonych pazurkami. Ich ciało jest półprzezroczyste lub w delikatnych odcieniach bieli, brązu czy zieleni. Ich wygląd często określa się jako „miś wodny” lub „niedźwiadek wodny” ze względu na charakterystyczny kształt.

Gdzie występują niesporczaki?

Niesporczaki żyją praktycznie wszędzie tam, gdzie jest choćby odrobina wody (w mchach, porostach, glebie, w jeziorach i oceanach, w gorących źródłach, w lodzie Antarktydy, na wysokich szczytach i głębinach morskich).

Gdzie łatwo można znaleźć niesporczaki?

Wystarczy zebrać kawałek mchu, zalać go wodą i obejrzeć pod mikroskopem – jest spora szansa, że znajdziesz niesporczaka.

Jak niesporczaki potrafią przetrwac brak wody?

Niesporczaki potrafią przejść w stan zwany tunem – formę anabiozy, w której ich metabolizm spada niemal do zera. Wysychają, tracąc do 97% wody z organizmu, i zapadają w swoisty „sen”. W takim stanie mogą przetrwać nawet kilkadziesiąt lat, a po kontakcie z wodą wracają do normalnego funkcjonowania.

Czy niesporczaki są nieśmiertelne?

Nie, niesporczaki nie są nieśmiertelne. Mogą jednak przetrwać warunki, które zabiłyby niemal każde inne zwierzę. Ich długość życia w normalnych warunkach to od kilku miesięcy do 2-3 lat. Ich „niezniszczalność” dotyczy przede wszystkim stanu anabiozy, w którym mogą przetrwać dziesiątki lat.

Jak rozmnażają się niesporczaki?

Niesporczaki rozmnażają się płciowo lub partenogenetycznie (bez udziału samca). Samica składa jaja, które często przyklejają się do zrzucanej wylinki. Z jaj wylęgają się młode niesporczaki, które są miniaturowymi wersjami dorosłych – nie przechodzą stadium larwalnego.

Czy niesporczaki mają mózg?

Tak, niesporczaki posiadają prosty układ nerwowy z centralnym zwojem (odpowiednikiem mózgu) i nerwami rozchodzącymi się do odnóży. Ich układ nerwowy jest skoordynowany, co pozwala im na poruszanie się i reagowanie na bodźce.

Jakie zmysły mają niesporczaki?

Niesporczaki mają bardzo proste zmysły. Nie mają oczu (choć niektóre gatunki mogą mieć proste narządy światłoczułe). Reagują głównie na światło, wilgotność i bodźce mechaniczne. Posiadają też receptory chemiczne i mechaniczne na skórze.

Czy niesporczaki mogą żyć w kosmosie?

Tak, były wysyłane w przestrzeń kosmiczną przez ESA (Europejską Agencję Kosmiczną) w 2007 r. w misji FOTON-M3. Niektóre osobniki przeżyły ponad 10 dni w próżni i promieniowaniu kosmicznym, a po powrocie do ziemskich warunków wróciły do normalnego trybu życia.

Czy niesporczaki są szkodliwe dla człowieka?

Nie, niesporczaki nie są szkodliwe. Nie przenoszą chorób, nie pasożytują na człowieku, nie gryzą ani nie wchodzą do organizmu. Są zupełnie nieszkodliwe i wręcz pożyteczne jako organizmy wskaźnikowe w badaniach środowiskowych.

Jak długo mogą przetrwać w stanie anabiozy?

Nawet ponad 30 lat. Udokumentowano przypadki, w których niesporczaki zebrane z wysuszonych próbek mchu po dekadach znów ożyły. Ich zdolność regeneracji zależy jednak od warunków przechowywania i gatunku.

Czym żywią się niesporczaki?

Większość niesporczaków to drapieżniki lub wszystkożerne organizmy. Żywią się: glonami, bakteriami, pierwotniakami oraz innymi mikroorganizmami.

Jak jedzą niesporczaki?

Posiadają ryjek z aparatem gębowym, którym przekłuwają komórki i wysysają zawartość.

Czy można hodować niesporczaki w domu lub laboratorium?

Niesporczaki są hodowane w laboratoriach na całym świecie. Można je także obserwować amatorsko. Wystarczy zebrać mech, zalać go wodą destylowaną i odczekać kilka godzin. Potem należy umieścić próbkę pod mikroskopem – często można wtedy zauważyć poruszające się niesporczaki.