Bakłażan ciekawostki

Bakłażan, znany także jako oberżyna lub psianka podłużna, należy do rodziny psiankowatych, do której zaliczają się także pomidory, ziemniaki i papryka. Jest rośliną jednoroczną, uprawianą głównie dla swojego jadalnego owocu.

Nazwa naukowa: Solanum melongena

20 ciekawostek o bakłażanie

1. Bakłażan pochodzi z Indii, gdzie rośnie dziko od ponad 4000 lat. Pierwotnie nazywano go „vatingana” w sanskrycie, co oznaczało „wzdęty owoc”.

2. Arabowie wprowadzili bakłażan do Europy w VIII wieku, nadając mu nazwę „al-badinjan”. Stąd wzięły się nazwy w różnych językach: aubergine po francusku, berenjena po hiszpańsku czy melanzana po włosku.

3. W średniowiecznej Europie bakłażan nazywano „szalonym jabłkiem” (mala insana), ponieważ wierzono, że jego spożycie prowadzi do obłędu. Ten mit utrzymywał się przez wieki.

4. Botanicznie bakłażan to jagoda, a nie warzywo. Należy do rodziny psiankowatych, podobnie jak pomidor, ziemniak czy papryka.

5. W Chinach spożywa się bakłażany od ponad 1500 lat. W starożytnych chińskich tekstach opisywano go jako „qie zi”, co dosłownie oznacza „purpurowy owoc”.

6. Thomas Jefferson był jednym z pierwszych Amerykanów, którzy uprawiali bakłażan w swoim ogrodzie w Monticello w 1812 roku, traktując go jednak wyłącznie jako roślinę ozdobną.

7. Największym producentem bakłażanów na świecie są Chiny, które wytwarzają rocznie około 34 milionów ton, co stanowi ponad 60% światowej produkcji.

8. Istnieje ponad 2000 odmian bakłażana w różnych kształtach, rozmiarach i kolorach: od białych i żółtych po zielone i pasiaste.

9. Pierwsze wzmianki o bakłażanie w literaturze arabskiej pochodzą z X wieku, kiedy to lekarz Al-Tabari opisał jego właściwości lecznicze w traktacie medycznym.

10. W Polsce bakłażan pojawił się dopiero w XX wieku i początkowo był sprzedawany głównie w sklepach dla cudzoziemców. Popularność zyskał po 1989 roku wraz z otwarciem na kuchnię śródziemnomorską.

Autor: Pasjonat

11. Bakłażan zawiera nikotynę w stężeniu 100 nanogramów na gram, co czyni go jedynym powszechnie spożywanym warzywem zawierającym ten alkaloid poza tytoniem.

12. Gorzki smak młodych bakłażanów wynika z obecności glikoalkaloidów, które chronią roślinę przed szkodnikami w okresie dojrzewania owoców.

13. Solenie plastrów bakłązana przed gotowaniem usuwa nadmiar wody i redukuje goryczę o około 40%.

14. Bakłażan ma naturalną zdolność wchłaniania smaków, co czyni go idealnym składnikiem do marynowania i pieczenia z przyprawami.

Autor: Antykwariusz

15. Bakłażan ma niezwykłą właściwość zmiany tekstury podczas gotowania dzięki pektynie, która pod wpływem ciepła tworzy żelową strukturę. Proces ten jest tak efektywny, że jeden bakłażan może wchłonąć do 4 razy więcej oleju niż ziemniak o tej samej wadze! To dlatego bakłażan parmigiana może zawierać nawet 600 kalorii na porcję, podczas gdy świeży bakłażan ma zaledwie 25 kalorii na 100 gramów.

16. W japońskiej kulturze bakłażan ma głębokie znaczenie symboliczne. Pierwszym snem w Nowym Roku powinien być sen o górze Fudżi, sokole i bakłażanie, co według tradycji zapewnia szczęście przez cały rok. Ta tradycja, zwana „hatsuyume”, sięga okresu Edo i wynika z tego, że te trzy elementy były najdroższe w tamtym regionie.

17. Japońscy rolnicy potrafią wyhodować bakłażany o długości nawet 60 cm.

18. Naukowcy z Uniwersytetu w Korei Południowej odkryli w 2019 roku, że bakłażan zawiera unikalny związek zwany delfinidyną, który nadaje mu fioletowy kolor i ma właściwości przeciwnowotworowe. Co fascynujące, stężenie tego związku jest 3 razy wyższe w skórce niż w miąższu, dlatego lekarze zalecają spożywanie bakłażana nieobranego. Dodatkowo, delfinidyna chroni neurony przed degeneracją, co może spowalniać proces starzenia się mózgu.

19. W 2008 roku w Turcji odbył się niezwykły eksperyment kulinarny: szef kuchni Mehmet Gürs stworzył bakłażanowe lody, które serwowane były w luksusowych restauracjach w Stambule. Okazało się, że bakłażan po zamrożeniu i wymieszaniu z cukrem i śmietaną tworzy kremową konsystencję podobną do lodów waniliowych, ale z subtelnym, orzechowym posmakiem.

20. Najbardziej niezwykłą odmianą bakłażana jest „Ping Tung Long”, pochodząca z Tajwanu, która może rosnąć do długości 61 centymetrów i waży nawet 2 kilogramy! Ta odmiana ma kształt przypominający wielką kiełbasę i jest tak delikatna, że można ją jeść surową jak ogórka. Co więcej, tajwańscy rolnicy nauczyli się uprawiać ją w specjalnych tunelach foliowych, gdzie każdy owoc jest indywidualnie podwieszany na sznurkach, aby nie dotykał ziemi. Jeden taki bakłażan może kosztować nawet 50 dolarów i jest uważany za delikates w najlepszych restauracjach azjatyckich.

Autor: Cecily

Bakłażan pytania

Skąd pochodzi bakłażan i kiedy zaczął być uprawiany?

Bakłażan pochodzi z Indii i Azji Południowo-Wschodniej. Uprawiany jest tam od co najmniej 4000 lat. Do Europy trafił za sprawą Arabów około IX wieku i początkowo był traktowany bardziej jako roślina ozdobna niż kulinarna.

Jak wygląda bakłażan?

Owoc bakłażana ma zwykle kształt wydłużony lub kulisty, a jego skórka może mieć różne kolory – od ciemnofioletowego, przez biały, aż po paskowany lub zielonkawy. Miąższ jest biały, lekko gąbczasty, o delikatnym, nieco orzechowym smaku po ugotowaniu.

Jakie warunki są potrzebne do uprawy bakłażana?

Bakłażan wymaga ciepłego klimatu i długiego, słonecznego sezonu wegetacyjnego, ponieważ najlepiej rośnie w temperaturze między 20 a 30°C. Gleba powinna być żyzna, dobrze przepuszczalna, o odczynie lekko kwaśnym do obojętnego (pH 5,5–6,5). W chłodniejszych regionach uprawa wymaga osłony lub szklarni.

Jakie wartości odżywcze ma bakłażan?

Bakłażan bogaty jest w błonnik pokarmowy, który wspomaga trawienie i reguluje poziom cukru we krwi. Zawiera także niewielkie ilości witamin z grupy B, witaminę C, potas, mangan oraz przeciwutleniacze takie jak nasunin – silny antyoksydant, odpowiedzialny za fioletowy kolor skórki.

Ile kalorii ma bakłażan?

Bakłażan jest niskokaloryczny – 100 gramów zawiera około 25 kcal.

Jakie właściwości lecznicze ma bakłażan?

Bakłażan działa przeciwutleniająco, co pomaga zwalczać wolne rodniki odpowiedzialne za starzenie komórek i rozwój niektórych chorób. Dzięki zawartości błonnika sprzyja obniżaniu poziomu cholesterolu. Badania sugerują, że może wspierać zdrowie układu sercowo-naczyniowego oraz mieć działanie przeciwzapalne.

Czy bakłażan zawiera jakieś substancje szkodliwe?

Bakłażan zawiera solaninę – alkaloid, który w dużych ilościach jest toksyczny. Jednak ilość solaniny w dojrzałych owocach bakłażana jest bardzo niska i bezpieczna dla ludzi. Gorzkie, niedojrzałe owoce mogą mieć jej więcej, dlatego przed spożyciem warto usuwać gorzkie części.

Jak najlepiej przygotować bakłażana do jedzenia?

Przed gotowaniem lub pieczeniem bakłażana często się solą i odstawia na 20–30 minut, by usunąć goryczkę i nadmiar wody. Można go potem grillować, smażyć, piec, dusić.

Jakie są najpopularniejsze dania z bakłażanem na świecie?

Bakłażan jest kluczowy w kuchni śródziemnomorskiej, bliskowschodniej i azjatyckiej. Najsłynniejsze dania to grecka musaka – zapiekanka z bakłażana i mięsa mielonego, libański baba ganoush – pasta z pieczonego bakłażana z tahini, czy włoskie parmigiana di melanzane, czyli bakłażan zapiekany z serem i sosem pomidorowym.

Jak przechowywać bakłażana, aby nie tracił świeżości?

Bakłażany najlepiej przechowywać w temperaturze 10–12°C, ponieważ w lodówce poniżej 7°C ulegają uszkodzeniu (czernieniu miąższu). Trzeba unikać wilgoci, ponieważ łatwo się psują. Świeże owoce zachowują jakość do około 5 dni.

Jakie odmiany bakłażana można spotkać na rynku?

Dostępne są odmiany fioletowe o podłużnym kształcie, np. ‘Black Beauty’, kuliste odmiany typu ‘Rosa Bianca’ o jasnoróżowej skórce, oraz białe, takie jak ‘White Egg’. Istnieją też odmiany miniaturowe, które ważą około 100 gramów i są popularnnym dodatkiem do sałatkek.

Czy bakłażan ma znaczenie kulturowe lub symboliczne?

W kulturach azjatyckich, zwłaszcza w Indiach i Chinach, bakłażan bywał symbolem płodności i długowieczności. W niektórych regionach uważano go także za afrodyzjak. W Europie bakłażan na początku był traktowany z podejrzliwością, czasem wręcz uważany za roślinę trującą.

Czy bakłażan może być składnikiem diety wegańskiej i bezglutenowej?

Tak, bakłażan jest naturalnie bezglutenowy i jest często używany w diecie wegańskiej jako substytut mięsa, ze względu na swoją teksturę, która po ugotowaniu staje się mięsista. Jest cennym źródłem błonnika i przeciwutleniaczy, idealnym dla osób dbających o zdrowie.

Czy bakłażan jest dobry dla osób na diecie odchudzającej?

Zdecydowanie tak. Ze względu na niską kaloryczność, wysoką zawartość błonnika i wodę, bakłażan może wspomagać uczucie sytości przy jednoczesnym ograniczeniu kalorii. Przyrządzany bez tłuszczu (np. pieczony lub gotowany na parze) jest idealnym składnikiem lekkich, niskokalorycznych posiłków.